Kliknij tutaj --> 🌃 wizerunek jezusa z całunu

Jest to chusta z bisioru, wyjątkowo cienkiego, przezroczystego materiału, zwanego jedwabiem morskim. Według tradycji została ona nałożona w grobie Jezusowi na twarz i w momencie zmartwychwstania, został na niej odbity Jego wizerunek. Na bisiorze nie można malować, tkanina nie przyjmuje żadnych farb, tak więc na tej chuście nie ma Mężczyzna z Całunu był – jak na przedstawiciela ludów śródziemnomorskich – wysoki (1,81m), mocno i proporcjonalnie zbudowany. Wizerunek ciała nie nosi śladów ciężkiej pracy fizycznej ani kalectwa. Rysy twarzy są przyjemne i regularne, typowe dla Żydów sefardyjskich lub szlachetnie urodzonych Arabów. W 1979 roku, kiedy w klasztorze panowała epidemia grypy, Blandina opiekowała się jedną z sióstr. Nad jej łóżkiem zobaczyła postać z Całunu Turyńskiego. Kiedy podopieczna wyzdrowiała, wsunęła pod drzwi Blandiny gazetę z artykułem o innym wizerunku Jezusa. Obok zamieszczone było zdjęcie "Świętego Oblicza" z Abruzji. 1. Welon z Manoppello, awers, wariant E XI. W odróżnieniu od obrazu z Całunu, na którym ukazane jest oblicze Jezusa z zamkniętymi oczami, na Welonie odzwierciedlone jest ono z oczami otwartymi, z czego wynikają znaczące treści teologiczne. Anatomiczna zgodność wizerunków z obu obiektów jest jednym z powodów klasyfikacji obrazu z Wizerunek Jezusa z Całunu Turyńskiego Ponad 2 tys. młodych osób z diecezji piemonckich będzie modlić się 10 sierpnia przed odsłoniętym, specjalnie dla nich, Całunem Turyńskim. Adoracja tej relikwii poprzedzi pielgrzymkę młodzieży do Rzymu, gdzie 11 i 12 sierpnia odbędzie się narodowe spotkanie młodych z papieżem Franciszkiem. Lieux De Rencontre Foret De Fontainebleau. Jeszcze o Całunie z Turynu, „Za i Przeciw” 12(1968) nr 41, s. 7. Adamczyk R.: Całun Turyński w świetle badań naukowych, „Apostolstwo Chorych” [Katowice] 49(1978) nr 5, 7 s. [nienumerowane], il. Adamczyk-Aiello Alina: Całun, „Kierunki” 26(1980) nr 32, s. 4, il. (AP): Nowe stwierdzenia w sprawie Całunu Turyńskiego, „Słowo Po-wszechne” 34(1980) nr 150, s. 2. Autentyczność Całunu Turyńskiego, „Tygodnik Powszechny” 27(1973) nr 12, s. 7. Banak Jerzy, Całun Turyński, „Zorza” 22(1978) nr 35, s. 12-13, il. Banak Jerzy, Kalendarium Całunu Turyńskiego, cz. 1-2, „Zorza” 22/1978; cz. 1: Dzieje Całunu na Wschodzie, nr 39, s. 12-13, il.; cz. 2: Dzieje Całunu na Zachodzie, nr 41 s. 7, il. Bednarczyk M.: Tajemniczy „portret”. Czy Całun Turyński okrywał ciało Chrystusa? „Sztandar” 1992 z dn. 17-20 IV, . s. 5, il. Bem Henryk, Domański Tomisław: Niektóre aspekty datowania Całunu Turyńskiego techniką akceleratorowej spektometrii masowej (AMS), „Prace i Materiały Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Ło-dzi. Seria Numizmatyczna i Konserwatorska” 11/1996, s. 205-210. Bieniek J.: Zobacz Całun! Czy okrywał umęczone ciało Chrystusa? „Viva” 10/1998, s. 22-26, il. Bochenek Małgorzata: „Nie dla ekonomii odrzucenia, „Nasz Dziennik” (wyd. 2) 134/2015, s. 10. Borowicz Kazimierz: Obraz Chrystusa na Świętym Całunie z Turynu, „Ruch Biblijny i Liturgiczny” 1(1948) nr 5-6, s. 287-305. Brandstaetter Roman: Hymn o Całunie Turyńskim, „W Drodze” 12(1984) nr 4, s. 3-6. Toż: „Ład Boży” 7/1985, s. 4; „Nasza Rodzina” 4/1986, s. 10-11. Bujak Janusz: Ekumeniczne znaczenie Całunu Turyńskiego, „Scripturae Lumen. Biblia i Jej Oddziaływanie” 7/2015, s. 379-397. (BUR): Całun z Turynu: 1578-1978, „Za i Przeciw” 12/1978, s. 10. (BUR): Jeszcze o „Całunie Turyńskim”, „Za i Przeciw” 18/1977, s. 10. (BUR): Pierwsze konkluzje dotyczące Całunu Turyńskiego, „Za i Przeciw” 4/1979, s. 10. (C): Temat – Całun Turyński [sympozjum w Londynie], „Gość Niedzielny 54” 43/1977, s. 344. Caban Bernard Krzysztof: Autentyczne odbicie Chrystusa, „Słowo Po-wszechne” 7(1953) nr 44, s. 3, il. Całun turyński – świadek zmartwychwstania? Całun z Manoppello – praw-dziwe oblicze Chrystusa? red. Grzegorz Polak, „Gazeta Wyborcza” 98/2010 (dodatek „Tajemnice Chrześcijaństwa. Cuda. Objawienia. Pro-roctwa” nr 1), s. 1-15. Całun Turyński, „WTK” 8(1960) nr 15, s. 2. Toż: „Gość Niedzielny 58(1981) nr 26, s. 7. Chmiel Jerzy: Całun Turyński Anno Domini 1998, „Ruch Biblijny i Litur-giczny” 51(1998) nr 1, s. 47-50. Chmiel Jerzy: Całun Turyński znakiem męki i zmartwychwstania Jezusa? „Tygodnik Powszechny” 34(1980) nr 15, s. 3, 7. Chmiel Jerzy: Jan Paweł II i Całun Turyński, w: Stefan Koperek, Stanisław Szczur (red.), Servo veritatis. Materiały międzynarodowej konferencji dla uczczenia 25-lecia pontyfikatu Jego Świątobliwości Jana Pawła II, Uniwersytet Jagielloński, 9-11 października 2003 r., Wydawnictwo Na-ukowe Papieskiej Akademii Teologicznej, Kraków 2003, s. 763-766. Chmiel Jerzy: La semiotica della Sindone di Torino, w: Worldwide Congress „Sindone 2000”. Proceedings of the Congress, Orvieto, August 27-29, 2000 [CD-Rom]. Chmiel Jerzy: Polskie badania nad Całunem Turyńskim, „Tygodnik Po-wszechny” 38(1984) nr 16, s. 7. Chmiel Jerzy: „Szukam, o Panie Twojego oblicza” (Ps 27,8). Refleksja syndonologiczna, „Ruch Biblijny i Liturgiczny” 52(1999) nr 1, s. 49-50. Toż: „Jezus Żyje” [Mogilany]. Chmiel Jerzy: 15-lecie istnienia Studium Syndonologicznego, „Ruch Biblijny i Liturgiczny” 49(1996) nr 3, s. 201-206. Chmiel Jerzy: Tajemnica całunu, „Przekrój” 15/1998, s. 9-11, il. Chmiel Jerzy: Wokół Całunu turyńskiego, „Źródło” 1992 nr 33 z dn. 18 VIII, s. 10. Choczyńska Irena: Chemiczne datowanie Całunu Turyńskiego, „Wszech-świat” 113(2012) nr 7-9, s. 185-190. Chrostowski Waldemar: Całun przyjął Jezusa martwego, a oddał Go ży-wego, „Nasz Dziennik” 2010 nr 101 z dn. 30 IV – 3 V 2010, s. 24-25, fot. Chrystofor Jan: Święty Całun z Turynu. Męka Pańska w oświetleniu nauki, „Niedziela” 15/ 1945, s. 102-103. (CIS): Całun Turyński wystawiony, „Za i Przeciw” 3/1978, s. 10. (CIS): Ekspertyza szwajcarska dotycząca Całunu, „Za i Przeciw” 20/1981, s. 10. (CIS): Jeszcze o Całunie Turyńskim, „Za i Przeciw” 6/1984, s. 10. Co mówi Całun? „List” 23(2006) nr 4, s. 20-23, fot. Cymer Adam: Milczący świadek [Całun Turyński], „Myśl Społeczna” 38/1978, s. 4, 9, il. Czarnecka Katarzyna: Całun Turyński a archeologia, „Przegląd Po-wszechny” 248(1985) nr 9, s. 396-398. Czarniecki Stefan: Spojrzenie, które zmienia, „Nowa Gazeta Praska” 8/2014, s. 80-85. Czerwiński A.: Te wyniki to dopiero początek, „Słowo Powszechne” 43(1989) nr 2, s. 9. Czytelnik „Wolnomyśliciela”: w sprawie całunowej fotografii, „Wolnomy-śliciel Polski” 8/ 1935, s. 190. Dąbrowski Eugeniusz: Sprawa Całunu Turyńskiego, „Znak” 5(1950) nr 25, s. 309-321. Rec.: Weiss-Dąbska W.: List do redakcji, „Znak” 5/1950, s. 455-456; Go-łubiew Antoni: Jeszcze o sprawie Całunu Turyńskiego, „Znak” 6(1951) nr 28, s. 181-183. Dąbrowski Eugeniusz: Sprawa Całunu Turyńskiego, Studia biblijne, Instytut Wydawniczy Pax, Warszawa 1951, s. 185-202. Toż: wyd. 2, 1952, s. 171-187. Dąbrowski J.: Czym jest naprawdę Całun turyński? „Świat Młodych” 46/1981, s. 5, il. Decyzja w sprawie św. Całunu [przechowywania go nadal w Turynie], „Myśl Społeczna” 4/1984, s. 8. Derelkowska E.: Całun Turyński – relikwia niezwykła, „Rodzina” 20/1985, s. 3, il. Dobraczyński Jan: Całun Turyński, „WTK” 4(1956) nr 25, s. 9-10, il. Toż: „Tygodnik Katolicki” 1(1956) nr 4, s. 9-10, il. Dobraczyński Jan: Piąta Ewangelia, „Słowo Powszechne” 3(1949) nr 90, s. 1-2. Dobraczyński Jan: Sprawa Całunu Turyńskiego, „Dziś i Jutro” 6(1950) nr 3, s. 8. Dobraczyński Jan: Wciąż tajemniczy całun, w: tenże, Wielkość i świętość. Eseje, Instytut Wydawniczy Pax, Warszawa 1958, s. 49-56. Dobrzeniecki Tadeusz: Niektóre zagadnienia ikonografii Męża Boleści, „Roczniki Muzeum Narodowego w Warszawie” 15/1971, cz. 1, s. 72-75. Dołęga-Chodasiewicz Jerzy: Całun Turyński, cz. 1-2, „Nasze Życie” 13(1991) nr 40-41; cz. 1: Rekonstrukcja dziejów Relikwii, nr 40, s. 13-16; cz. 2: Przedmiot badań naukowych, nr 41, s. 36-38. Dołęga-Chodasiewicz Jerzy: Całun Turyński, nauka i wiara, „Gazeta Sta-rachowicka” 21/1998. Dołęga-Chodasiewicz Jerzy: Całun Turyński nie popiera hipotezy Kora-biewicza, „W Drodze” 21(1993) nr 6, s. 98-99. Dołęga-Chodasiewicz Jerzy: Całun Turyński – relikwia i tajemnica, „Naj-wyższy Czas” 3(1992) nr 16, s. 3-5, 7. Dołęga-Chodasiewicz Jerzy: Całun Turyński uratowany cudem, „Echo Dnia” [Kielce] 105/1997. Dołęga-Chodasiewicz Jerzy: Całun Turyński w świetle ostatnich badań, „Przewodnik Katolicki” 74(1986) nr 30, s. 3. Dołęga-Chodasiewicz Jerzy: Całun Turyński wciąż kusi naukę – nie ręką ludzką wykonany, „Dziennik Zachodni” [Katowice] 90/1998, s. 10. Dołęga-Chodasiewicz Jerzy: Całun Turyński „znakiem Jonasza” dla nas, „Nasze Życie” 17(2001) nr 75, s. 3-4. Dołęga-Chodasiewicz Jerzy: Falsyfikat? Tajemnica Całunu Turyńskiego, „Tygodnik Demokratyczny” 36(1988) nr 52, s. 16-17, il. Dołęga-Chodasiewicz Jerzy: Historia Całunu Turyńskiego w pierwszym tysiącleciu – najnowsze studia i analiza przekazów źródłowych, w: Wa-liszewski Stanisław: Całun Turyński dzisiaj, WAM, Kraków 1994, s. 158-166. Dołęga-Chodasiewicz Jerzy: Jeszcze o artykule „Całun Turyński: Fałszer-stwo... badaczy?” „Tygodnik Demokratyczny” 37(1989) nr 51. Dołęga-Chodasiewicz Jerzy: Kto mnie zobaczył, zobaczył także Ojca, „Mi-łujcie” 52/1994, s. 6-7. Toż: „Kurier Rogoziński” 5(1994) nr 5, s. 15. Dołęga-Chodasiewicz Jerzy: Ludzkie oblicze Absolutu, „Nasze Życie” 15(1993) nr 52, s. 6-7. Toż: „Kurier Rogoziński” 5(1994) nr 5, s. 15. Dołęga-Chodasiewicz Jerzy: Ludzkie Oblicze Boga (J 14,9), „Wstań” 7(1995) nr 1, s. 12-13, il. Dołęga-Chodasiewicz Jerzy: Niemy świadek śmierci Chrystusa, „Słowo Ludu” [Kielce] 47(1996) nr 161, s. 5. Dołęga-Chodasiewicz Jerzy: Prawda przeciw domysłom, „Nasze Życie” 15(1993) nr 48, s. 10-12. Dołęga-Chodasiewicz Jerzy: Świadek. Całun Turyński, „Słowo Ludu” [Magazyn] 2019/1998, s. 12. Dołęga-Chodasiewicz Jerzy: Świadek męki i zmartwychwstania, „Miłujcie” 3-4/1999, s. 6-10. Dołęga-Chodasiewicz Jerzy: Trójwymiarowy obraz Całunu, w: Waliszew-ski Stanisław: Całun TuryńWaliszew-ski dzisiaj, WAM, Kraków 1987 s. 125-127. Toż: wyd. 2, 1994, s. 125-128. Dołęga-Chodasiewicz Jerzy: Ujrzał i uwierzył, rozm. przepr. Bożena Ule-wicz, Zenon Złakowski, „Tygodnik Solidarność” 15/1998, s. 4. Dołęga-Chodasiewicz Jerzy: W poszukiwaniu nieznanego super geniusza wszystkich czasów, „Niedziela” 40(1997) nr 17, s. 9. Dołęga-Chodasiewicz Jerzy, Waliszewski Stanisław: Dlaczego Człowieka z Całunu możemy utożsamić z Chrystusem? w: Waliszewski Stanisław: Całun Turyński dzisiaj, WAM, Kraków 1987, s. 100-104. Toż: Wyd. 3. 1994, s. 100-104. Dudek Zbigniew: Jednostronicowa Ewangelia, rozm. przepr. Mariusz Ksią-żek, „Niedziela” 13/2013, s. 16-19. Czy relikwia z Turynu jest całunem Pana Jezusa, „Myśl Społeczna” 37/1970, s. 8-10, il. Całun Turyński w naszych oczach, „Przewodnik Katolicki” 93(1987) nr 17, s. 6. Eckmann Augustyn: Milczący świadek, „Orędownik Diecezji Chełmiń-skiej” 30 (1979) nr 11-12, s. 426-431. Badania nad Całunem Turyńskim, „Rycerz” nr [?]1989, s. 72-73. Fenrych Władysław: Badania naukowe Całunu Turyńskiego, „Postępy Medycyny Sądowej i Kryminologii” 4/1998, s. 161-172. Fenrych Władysław: Badania naukowe Całunu Turyńskiego, w: Andrzej Wójtowicz (red.), Biblia w roku 2000. Teksty wykładów wygłoszonych na sympozjum naukowym zorganizowanym przez Oddział Polskiej Akade-mii Nauk i Wydział Teologiczny Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu dnia 7 czerwca 2000 roku, Ośrodek Wydawnictw Nauko-wych, Poznań 2000, s. 61-75, 2 fot. Fenrych Władysław: Całun Turyński – niezwykła relikwia oraz zabytek archeologiczny, „Ars Senescendii. Zeszyty Uniwersytetu Trzeciego Wieku w Poznaniu” 3/1999, s. 89-95. Fenrych Władysław: Całun Turyński. Oryginał czy falsyfikat, „Przewodnik Katolicki” 99(1993) nr 40, s. 6. Fenrych Władysław: Krew na Całunie nie jest zagadką, rozm. z doc. (…), „Za i Przeciw” 29/1984, s. 18-19. Fenrych Władysław: Modliłem się przy Całunie Turyńskim, „Maryjna Wspólnota” 7-8/1998, s. 2-3, il. Fenrych Władysław: Próba dziewięciu, w: Waliszewski Stanisław: Całun Turyński dzisiaj, WAM, Kraków 1994, s. 153-157. Fenrych Władysław: Refleksje z okazji wystawienia Całunu Turyńskiego ( „Ruch Biblijny i Liturgiczny” 51(1998) nr 3, s. 215-217. Fenrych Władysław: Shroud of Turin – research subjects. Proceedings of the hemp, flax and other bast bibrous plants-production, technology & ecology symposium. The meeting of the FAO Extraction and Proccesing Working Group. „Włókna Naturalne” 1/1998 [wyd. spec.], s. 13-17, il. Fenrych Władysław: Świadectwo Całunu o zmartwychwstaniu Chrystusa, w: Waliszewski Stanisław: Całun Turyński dzisiaj, WAM, Kraków 1987, s. 147-150. Toż: wyd. 3, 1994. Fenrych Władysław: Tajemnica Całunu Turyńskiego i Chusty z Oviedo, rozm. Karina Szatkowska, „Sta Allegro” [Poznań], 38/ 1997, s. 2-3. Fenrych Władysław: [Trzeci] III Międzynarodowy Kongres „Całun a na-uka”, „Ruch Biblijny i Liturgiczny” 52(1999) nr 1, s. 51-62. Fenrych Władysław: Wymowne świadectwo śmierci i zmartwychwstania, rozm. Jadwiga Knie-Górna, „Przewodnik Katolicki” 104(1998) nr 31, s. 10-12, il. Fenrych Władysław, Waliszewski Stanisław: Chusta z Oviedo, „W Drodze” 21(1993) nr 6, s. 94-98. Fenrych Władysław, Waliszewski Stanisław: Krwawe plamy na Całunie a współczesna hematologia, w: Waliszewski Stanisław: Całun Turyński dzisiaj, WAM, Kraków 1987, s. 133-146. Toż: wyd. 3, 1944, s. 135-146. ff.: O świętym całunie i Przenajświętszym Obliczu Pana naszego Jezusa Chrystusa, „Przewodnik Katolicki” 43/1937, s. 180-182, il. (G): Ostatnie badania Całunu z Turynu, „Myśl Społeczna” 39/1968, s. 7. Gadacz Czesław: Pierwsze trzy sekundy po zmartwychwstaniu, „List” 10/2011, s. 14-18, il. Gdyk Nikodem: Całun Turyński, „Ziemia Święta” 7(2000) nr 1, s. 21. Gołąb Stanisław: Prawda zamknięta w całunie, rozm. przepr. Jan Ośko, „Niedziela” 14/2004, s. 14. Gołubiew Antoni: Jeszcze w sprawie Całunu Turyńskiego, „Znak” 6(1951) nr 6, s. 183-191. Gorzym A.: Wiara czyni cuda! „Wiedza i Życie” 5/1989, s. 62-65. Polem.: Skrok Zdzisław: Zagadka Całunu, „Wiedza i Życie” 5/1989, s. 65. Góral Kazimierz: Stara i nowa historia Całunu Turyńskiego, „Resovia Sacra. Studia Teologiczno-Filozoficzne Diecezji Rzeszowskiej” 2/1995, s. 127-138. Graczyk Maria, Pałasiński Jacek, Wojciechowski Tadeusz: Ślady na płótnie. Całun Turyński pozostaje wielką tajemnicą, „Wprost” 17/1998, il. Grochowski Stanisław: Świadectwo, „Niedziela” 14/2001, s. 14. Gronkowski Witold: Czy według danych czterech ewangelii Chrystus był pochowany w całunie?„Sprawozdania z Posiedzeń Towarzystwa Nauko-wego Warszawskiego” 13(1945-1946) z. 2, s. 170-173. Gruca Jerzy: Całun Turyński darem dla Papieża, „Słowo Powszechne” 36(1983) nr 63, s. 1-2. Gruca Jerzy: Całun Turyński w poważnym niebezpieczeństwie, „Słowo Powszechne” 36(1983) nr 244, s. 1-2. Grygiel Ludmiła: „Józef zabrał ciało, owinął je w czyste płótno...”, „Tygo-dnik Powszechny” 32(1978) nr 43, s. 5. Grzędowicz Jarosław: Twarz Boga, „Gazeta Polska” 14/2004, s. 9-10. (HP): Wystawienie Całunu Turyńskiego, „Gość Niedzielny” 55(1978) nr 39, s. 3. Hubicki Ryszard: Całun Turyński. Grobowe płótno Jezusa, „Źródło” 25/2015, s. 8-9. I. K.: Rok 1978 – Rokiem Całunu, „Gość Niedzielny” 55(1978) nr 8, s. 3. (IK): Wystawa poświęcona Całunowi Turyńskiemu, „Gość Niedzielny” 56(1979) nr 3, s. 2. Instytut Federalnej Służby Bezpieczeństwa Rosji zaangażowany w badania nad Całunem Turyńskim, „Animator” 1/2007, s. 215. Jakubionek Marcin: Nieznana historia Całunu Turyńskiego, „List” 23(2006) nr 4, s. 36-39, il. Jan Paweł II: Homilia Ojca Świętego (…) podczas liturgii słowa przed wystawionym w katedrze turyńskiej w dniu 24 maja 1998 r., tłum. Jerzy Chmiel, „Ruch Biblijny i Liturgiczny” 51(1998) nr 3, s. 218-221. Janczuk Adolf, Kopeć Józef: Całun Turyński, w: Encyklopedia katolicka, TN KUL, Lublin 1976, t. 2, kol. 1288-1290. Jankowski A.: Tajemnice Turyńskiego Całunu. Czy w tak delikatną i sub-telną materię wmieszało się fałszerstwo? „Prawo i Życie” 1991 nr 2, s. 15-16, il. Jaroszek J.: Święty Całun, „Gość Niedzielny” 15/1937, s. 661, 672, 688, 704. Jaworski Jan S.: Między wiedzą a wiarą, rozm. przepr. Magdalena Kotwica, Paweł Lubrański, „Przegląd Powszechny” 128(2011) nr 7-8, s. 98-108. Jaworski Jan S.: Identyfikacja monet z Całunu Turyńskiego, „Przegląd Powszechny” 246(1985) nr 2, s. 292-294. Jaworski Jan S.: Wyniki ostatnich badań Całunu Turyńskiego, „Przegląd Powszechny” 240(1983) nr 7-8, s. 109-119. (JK): Całun Turyński, „Gość Niedzielny” 51(1974) nr 9, s. 65. Jonasz: Całun, „Gość Niedzielny” 66(1989) nr 10, s. 8. Jotes: Całun Turyński w świetle ostatnich badań, „Rycerz” 4/1985, s. 100-101. (k): Autor „Całunu Turyńskiego” I[an] Wilson w Polsce. Na zaproszenie IW Pax, „Słowo Powszechne” 38(1984) nr 105, s. 6. Karcz Jan: Tajemnica Całunu Turyńskiego, „Za i Przeciw” 15/1971, s. 8, il. Kaucha Krzysztof: Czy grób naprawdę był pusty: Całun Turyński w teolo-gii fundamentalnej, „Roczniki Teoloteolo-gii Fundamentalnej i Religioloteolo-gii” 4/2012, s. 21-49. Kim jest człowiek z Całunu? Wystawa kopii Całunu Turyńskiego, [Kraków 2012], s. 28. Kisielewski Józef, Święty Całun. Wstrząsające odkrycie w Turynie, „Tęcza” 11(1937) t. 1, nr 3, s. 21-22, il. Kindziuk Milena: Całun „Ikoną Zmartwychwstania”, „Niedziela”13/2013, s. 14-15. Kłoś K.: Całun Turyński – relikwia i... zabytek archeologiczny, „Z Otchłani Wieków” 50(1984) nr 2, s. 114-124, il. Kłyś A.: Wiara kontra izotop C-14. Czy Całun jest autentyczny, czy jest średniowiecznym falsyfikatem? „Życie Nauki” 1998 z dn. 27 IV, s. 9, il. Kontrowersje wokół pochodzenia Całunu Turyńskiego, „Słowo Powszechne” 34(1980) nr 274, s. 9, il. Kościński P.: Idąc ku wielkiej tajemnicy. Najnowsze badania Całunu Tu-ryńskiego, „Tygodnik Demokratyczny” 16/1987, s. 10, il. Kot A.: Sześć wieków śledztwa. Całun Turyński – najcenniejsza relikwia chrześcijaństwa, „Gazeta Poznańska” 14/1996, s. 2. Kowalska Antonina: Całun Turyński w świetle nowych badań, „Prace Ko-misji Filozofii Nauk Przyrodniczych Polskiej Akademii Umiejętności” 3/2009, s. 67-78. Kraj Jerzy: Kopia Całunu. Dar z Turynu dla Grobu Pańskiego w Jerozoli-mie, „Ziemia Święta” 10(2004) nr 1, s. 6, fot. Krajewska E.: Prawda o Całunie Turyńskim, „Przegląd Tygodniowy” 14/1983, s. 8-9, il. Krzysztof: Jak wyglądał Jezus, „Przewodnik Katolicki” 86(1980) nr 8, s. 8, il. Krzyżak Tomasz: Autoportret Chrystusa, „Uważam Rze” 12/2013, s. 18-19. Krzyżak Tomasz: Świadek Zmartwychwstania. Obraz Umęczonego, „Ozon” 22/2006, s. 40-44. Książek Mariusz: Niemy świadek miłości, „Niedziela” 25/2015, s. 12-13. Kucewicz Zygmunt: Męka i śmierć Chrystusa w aspekcie medycznym, „Posłannictwo” 31(1962) nr 6, s. 15-18. Legan Michał: Papieże odsłaniają światu największe skarby, „Niedziela” 26/2015, s. 55. Lenartowicz Piotr: Kiedy powstał Całun Turyński? „Posłaniec Serca Jezu-sowego” 7/1989, s. 41, il. Lenartowicz Piotr: Tajemnica Całunu Turyńskiego, „Posłaniec Serca Jezu-sowego” 7/1989, s. 120-121, il. Lewandowska Izabela: Muzeum Całunu w Turynie, „Muzealnictwo” 40/1998, s. 151-156. Litak Eliza: Był wysoki i miał warkocz, „List” 23(2006) nr 4, s. 25-32, il. Litak Eliza: Nauka i Całun, „List” 23(2006) nr 4, s. 34-35, fot. Litak Eliza: Znajomy wizerunek, „List” 23(2006) nr 4, s. 40-41, il. Łepkowski Paweł: Całun i prawda. Włochy, „Nasz Czas” 35-36/2010, s. XXIX-XXXI. Łepkowski Paweł: Trójwymiarowy świadek zmartwychwstania, „Uważam Rze” 13/2013, s. 14-17. ŁUK, Reuter, KAI: Święte płótno z Turynu, „Życie” 2(1998) nr 91, s. 1, 6. Łysiak Tomasz: Świadectwo największej miłości, „W Sieci” 20/2015, s. 86-89. (m. d.): Najnowsze badania potwierdzają: Całun Chrystusa autentyczny! „Skandale” 1991 z dn. 10 I, s. 6, il. Machowska R.: Badania nad Całunem z Turynu, „Myśl Społeczna” 14/1974, s. 9, il. Maciejewski B.: Jak wyglądał Chrystus, „Super Express” 267/1994, s. 27, il. Magierowski Marek: Zdjęty wczesnym wieczorem... Inskrypcje na Całunie Turyńskim przybliżają nas do prawdy. Czy kiedykolwiek ją poznamy? „DoRzeczy” 26/2013, s. 56-58. Majchrzak Andrzej: Tajemnica Całunu, „Tygodnik Demokratyczny” 30(1983) nr 14, s. 12-13, il. Makiej Bolesław, Dołęga-Chodasiewicz Jerzy, Fenrych Władysław, Wa-liszewski Stanisław: L’influenza del reliquiario sulla datazione della Sindone col C-14, „Collegasmento pro Sindone” [Roma] 2/1989 (marzo) s. 34-35. Makiej Bolesław, Dołęga-Chodasiewicz Jerzy: Najnowsze hipotezy utwo-rzenia się wizerunku na Całunie turyńskim, w: Waliszewski Stanisław: Całun Turyński dzisiaj, WAM, Kraków 1994, s. 177-185. Makiej Bolesław: The possibilities that Shroud is a hologram of reflected light, w: Sebastiano Rodante (red.), La Sindone. Indagini scientifiche. Atti del IV Congresso Nazionale di Studi sulla Sindone. Siracusa, Edizioni Paoline, Roma 1987, s. 214-216. (MD): Liczne pielgrzymki do Św. Całunu, „Słowo Powszechne” 32(1978) nr 207, s. 5. Memches Filip: Zagadka Całunu Turyńskiego, „Uważam Rze” 21/2011, s. 88-90. Na słynnym Całunie turyńskim fotografia ciała Chrystusa, „ABC” 12(1937) nr 99, s. 9. Nauka bada oblicza Chrystusa, „Polska”32/2011 (dodatek „The Times”), s. 3. Nauka wyjaśnia ślady św. Całunu w Turynie, „Głos Narodu” 44(1937) nr 62, s. 4. Naumowicz Józef: Całun wciąż zagadką, w: Jan Paweł II – Kolekcja, Księga Świętych, Edipresse, Warszawa 2002, s. 28-29. Nowe światło na stare dokumen Badania Całunu Turyńskiego mające potwierdzić jego oryginalność bądź fałszerstwo trwają od dziesięcioleci. Wszystkie budzą ogromne kontrowersje. Nauka wciąż nie dała jednoznacznej odpowiedzi kiedy i w jaki sposób powstał wizerunek uznawany przez wiele osób za odbicie postaci Jezusa Chrystusa. Całun Turyński to lniana tkanina, w którą miało być owinięte ciało Chrystusa. Zwój materiału ma długość 4 m 36 cm i szerokość ok. 113 cm. Na całunie widać obraz ciała nagiego potężnie zbudowanego mężczyzny z długimi włosami i brodą. Obraz ten przypomina negatyw fotograficzny. Na jednej połowie tkaniny odbity jest przód sylwetki, na drugiej połowie widać odbicie tego samego człowieka od tyłu. Na materiale widoczne są także liczne czerwone ślady, wyglądające na ślady krwi oraz pozostałości po pożarze i konserwacji z ubiegłych wieków. Jeśli chodzi o udokumentowaną historię całunu turyńskiego, to wiemy na pewno, że został po raz pierwszy opisany w zachowanym do dziś dokumencie z 1357 roku. Jest w nim wymieniony jako obiekt kultu w miejscowym kościele w Szampanii będący własnością Joanny de Vergy, wdowy po rycerzu Godfrydzie de Charny. Jeszcze pod koniec XIV w. jeden z lokalnych biskupów zarzucał, że uchodzący za relikwię całun został sfałszowany. To co działo się z nim wcześniej pozostaje jedynie w sferze legend i niepotwierdzonych naukowo domysłów. Od połowy XIV wieku historycy są w stanie bez przerwy udokumentować historię całunu. W 1532 roku w kaplicy, w której był przechowany wybuchł pożar. Całun został wtedy nadpalony, a następnie załatany przez siostry klaryski. W 1578 roku całun trafił do Turynu i od tego czasu pozostaje w tym mieście, stąd też jego współczesna nazwa. Pierwsze zdjęcia całunu W 1898 roku Secondo Pia wykonał pierwsze fotografie całunu, który w tym czasie był wystawiony na kilka dni na widok publiczny. Wywołując fotografię zobaczył twarz, którą uznał za wizerunek Jezusa. Odbicie było bardzo dokładne, pełne szczegółów, tak realistyczne jak na zdjęciu fotograficznym. Wtedy odkryto, że wizerunek na całunie, jest negatywem, a wiec obrazem odwróconym. Po opublikowaniu odkrycia w prasie pojawiły się zarzuty o fałszerstwo zarówno wykonane przez fotografa, jak i fałszerstwo samego płótna. Sprawą zaczęli zajmować się naukowcy. W 1931 roku całun został kolejny raz wystawiony na widok publiczny. Wykonano kilkanaście zdjęć obiektu, a zarówno procesowi wykonywania fotografii, jak i wywoływaniu towarzyszyli świadkowie. Od tego czasu sprawą całunu zajęli się naukowcy z całego świata. Powstało nawet określenie nauki interdyscyplinarnej zajmującą się badaniem tej relikwii. To syndologia, słowo pochodzące od greckiego sindon, czyli całun. Pierwsza syndologiczna konferencja naukowa odbyła się latem 1939 w Turynie. Tym co zaskakiwało naukowców był realizm odwzorowania szczegółów przedstawionej postaci, która wiernie oddaje wszelkie cechy anatomiczne i fizjologiczne człowieka poddanego okrutnej męce. Stawiano w wątpliwość, czy tak dokładne dzieło mógłby stworzyć średniowieczny fałszerz, nie znający tak dokładnie anatomii człowieka. Za autentycznością całunu świadczy też to, że rany od gwoździ widnieją na nadgarstkach. W średniowieczu przedstawiano Jezusa przybitego do krzyża za dłonie i stopy, co jest niemożliwe anatomicznie. Dlatego podnosi się, że domniemani średniowieczni fałszerze całunu również nie posiadali takiej wiedzy. Ze względu na narastające przez lata badania, władze kościelne w Turynie wydały zezwolenie na badania, które miały wskazać, czy płótno jest fałszerstwem, ikoną nawiązującą do męki Jezusa, czy rzeczywistym odbiciem mężczyzny z czasów współczesnych Chrystusowi. Badania naukowe Pierwsze badania naukowe całunu przeprowadziła w 1978 r. grupa badawcza nazwana STURP (Shroud of Turin Research Project – Projekt Badawczy Całunu Turyńskiego). Naukowcy fotografowali całun, prześwietlali go promieniami rentgena, pobierali próbki pyłków, a nawet pobierali do badań jego małe fragmenty. Największe wątpliwości budzi sposób, w jaki utrwalił się na płótnie wizerunek mężczyzny. Jedną z przyjmowanych powszechnie teorii jest odbicie na płótnie zamęczonego człowieka, który był nim owinięty. Badacze z grupy STURP nie odkryli w badanych fragmentach tkaniny żadnych farb ani pigmentów. Wskazali, że zmiany zaobserwowane we włóknach sugerują, że płótno poddawano licznym procesom fizycznym i chemicznym, jak utlenianie czy odwodnienie, które mogą być wywołane w warunkach laboratoryjnych za pomocą środków chemicznych lub ciepła, ale nie tłumaczą całościowo powstania obrazu na całunie. Badania prowadzone przez Waltera McCrone’a w latach 70. i 80. nie wykryły na całunie substancji organicznych, a jedynie ślady ochry, mineralnego barwnika o dużej zawartości tlenków żelaza. Jego badania zostały jednak podważone Pierluigi Baima Bollone stwierdził jednak na całunie ślady ludzkiej krwi grupy AB. Jego badania też zostały podważane przez innych naukowców. W 1988 r. trzy zespoły badawcze (z Zurychu, Oksfordu i Tucson w USA) badały wiek całunu metodą datowania radiowęglowego. W tym celu wycięto z płótna próbkę o powierzchni 8 cm kw. Wszystkie trzy zespoły, które prowadziły badania stwierdziły niezależnie od siebie, że płótno powstało między 1260 a 1390 r. Ich badania są podważana poprzez twierdzenie, że badali zanieczyszczony fragment płótna, lub fragment z wykonanej później łaty. Jednak sami naukowcy w swoich badaniach opisywali, że fragmenty zostały bardzo dokładnie oczyszczone i sprawdzone przed samym badaniem. Inni naukowcy próbowali dokładnie skopiować całun za pomocą średniowiecznych metod, żeby dowieźć, że jego stworzenie było możliwe, próbowano badać pyłki roślin znalezione na całunie, badano technikę tkacką samego materiału, informowano o tym, że obraz mógł zostać naniesiony na płótno jedynie pod wpływem ogromnego, niewyjaśnionego rozbłysku energii, albo, że jest wynikiem wczesnych badań nad fotografią. Kolejne badania zarówno te na rzecz udowodnienia autentyczności całunu, jak i jego sfałszowania były negowane przez innych naukowców. Najnowsze badania W 2017 roku opublikowano publikację autorstwa badaczy z uniwersytetów w Padwie, Trieście i Bolonii „Badania rozkładu atomów wykrywają nowe biologiczne dowody na Całunie Turyńskim”. Naukowcy przebadali płótno w poszukiwaniu nanocząsteczek o pochodzeniu organicznym przy użyciu elektronowego mikroskopu transmisyjnego. „Znaleźliśmy biologiczne nanocząsteczki kreatyniny powiązanych z małymi nanocząsteczkami tlenku żelaza. Rodzaj, rozmiar i rozłożenie nanocząsteczek tlenku żelaza nie może być skutkiem farbowania, ale wskazuje na pochodzenie z ferrytyny (białka kompleksującego jony żelaza i przechowującego je w wątrobie - red.)” – czytamy w abstrakcie artykułu. Autorzy badania dochodzą do wniosku że obecność tego rodzaju nanocząsteczek świadczy o tym, że osoba, której ślady biologiczne odnaleziono, przed śmiercią musiała doznać poważnych urazów. W proporcjach podobnych do zaobserwowanych na Całunie Turyńskim, nanocząsteczki te pojawiają się bowiem w krwi osób poddanych ciężkiej traumie, torturom. – Liczna obecność cząsteczek kreatyniny powiązanych z cząsteczkami ferrihydrytu nie jest typowa dla zdrowych osób. Przeciwnie, jest oznaką silnych, wielokrotnych urazów ponoszonych przez osobę, której ciało owinięto w płótno. Z badania wynika, że mężczyzna, którego zwłoki okryto całunem, poddany został torturom przed krwawą śmiercią – dowodził prof. Giulio Fanti z Uniwersytetu w Padwie. Do innego wniosku doszli jednak naukowcy, których badania zostały opublikowane w „Journal of Forensic Sciences” w 2018 roku. Ich autorami są antropolog sądowy Matteo Borrini z Uniwersytetu Johna Mooresa w Liverpoolu i zajmujący się chemią ograniczą Luigi Garlaschelli z włoskiego Komitetu Badań nad Pseudonaukami. W badaniu wykorzystano technikę zwaną „analizą śladów krwawych”. Wykorzystali krew ludzką, przekazaną do badań oraz syntetyczną krew o tych samych właściwościach. Korzystając z manekina i żywego człowieka naukowcy odtworzyli strużki krwi ściekające po ciele Chrystusa z doznanymi przez niego ranami. Badacze doszli do wniosku, że nie pokrywają się one z plamami na całunie. Główne zastrzeżenia budzi zły kąt rozmieszczenia plam. Na tej podstawie stwierdzili, że całun nie mógł powstać poprzez odciśniecie na nim śladów osoby zamordowanej. Naukowcy nie potrafią jednak wskazać, jak można byłoby nanieść ślady na tkaninę. Zaznaczają ponadto, że podczas badania nie uwzględniali czynników takich jak oczyszczanie zwłok i przygotowywanie ich do pochówku. Wątpliwości pozostają Kolejne badania całunu, czy to wskazujące na jego autentyczność, czy fałszerstwo są krytykowane i podważane. Ponadto dostępność całunu do badań jest ograniczona ze względu na jego unikatowy charakter. Trudno w tej sytuacji liczyć na to, że w najbliższym czasie jednoznacznie i ze stuprocentową pewnością poznamy jego pełną historię. Może nigdy w pełni nie rozwiążemy jego tajemnic. Kościół katolicki ani inne chrześcijańskie Kościoły i związki kościelne nie określają, czy jest to naprawdę całun, w który owinięto Jezusa Chrystusa. Zostało to zostawione osobistym osądom wierzących. Czytaj też:Wystawienie Całunu Turyńskiego w Wielką Sobotę. Gdzie oglądać? Prawie pół miliona osób wybiera się do Turynu, by zobaczyć słynny całun z domniemanym wizerunkiem Jezusa. Pokazano go po raz pierwszy od 5 lat. Katolicy widzą w płótnie najcenniejszą relikwię Męki Pańskiej, odbicie twarzy i ciała Jezusa, który skonał na krzyżu. (Według ówczesnych żydowskich zwyczajów pogrzebowych ciało zmarłego owijano całunem, głowę chustą, a ręce i nogi wiązano opaskami). Niedowiarki, a nie brakuje ich wśród naukowców, uważają całun za produkt średniowieczny, który miał zaspokajać potrzeby religijne tamtej epoki. Potrzeby okazują się żywotne, bo poprzednie ekspozycje całunu przyciągały nawet milion oglądających. Dla większości z nich całun jest relikwią, czyli świętością, a nie podróbką, czyli fałszywką. Kościół nie mówi jasno, czy uznaje całun za relikwię. Ale nie musi się deklarować, bo kult całunu czy – szerzej – relikwii nie dotyczy samego rdzenia wiary katolickiej, czyli odkupicielskiej śmierci i zmartwychwstania Jezusa Chrystusa. Kult relikwii może być więc tolerowany, a nawet pożyteczny z kościelnego punktu widzenia, bo rozbudza szersze niż zwykle zainteresowanie chrześcijaństwem i jego praktykami, na przykład pielgrzymkami do sanktuariów takich jak kaplica św. Całunu (Santa Sindone, z greckiego syndon) w katedrze turyńskiej. Wybudowano ją w XVII w., wykładając czarnym marmurem. Całun o wymiarach nieco ponad 4 m na nieco ponad 1 m przechowuje się tam w specjalnym srebrnym relikwiarzu, spoczywającym w żelaznej skrzyni i ustawionym w urnie na kaplicznym ołtarzu. Na co dzień jednak całun nie jest z relikwiarza wyjmowany, choćby dla zabezpieczenia przed zniszczeniem. Omal nie doszło do niego podczas pożaru w katedrze w 1997 r. Nieszczęściu zapobiegła brawurowa akcja strażaków. Całun był bliski zniszczenia przez ogień także w pierwszej połowie XVI w., gdy był przechowywany nie w Turynie – gdzie jest od 1578 r. – ale w kościele w Chambery we Francji, bo należał do ówczesnych władców tego regionu, książąt sabaudzkich, którzy ostatecznie przenieśli go do Turynu, a w 1983 r. ofiarowali papieżowi Janowi Pawłowi II. Całun jest niedostępny dla zwykłych śmiertelników – w katedrze mogą sobie obejrzeć fotografię – dlatego tym większym wydarzeniem staje się jego wystawienie na widok publiczny. Zdarza się to rzadko; ostatnio był eksponowany 5 lat temu, wcześniej w jubileuszowym roku dwutysiąclecia chrześcijaństwa. Ekspozycję odwiedził wtedy Jan Paweł II. Dzieląc się później wrażeniami podczas spotkania z pielgrzymami na placu św. Piotra, a oglądał całun już trzeci raz, nazwał go „świadkiem Chrystusa”. Ręka ludzka Takie określenie brzmi, jakby papież uważał całun za relikwię, choć tego słowa nie używa. Dwa lata wcześniej, 24 maja 1998 r., poświęcił mu całą homilię do wiernych w Turynie, a działo się to niedługo po wspomnianym już wielkim pożarze, który omal nie strawił tkaniny. Dziękował Bogu za „wyjątkowy dar”, jak nazwał całun, który pobudza wiernych do modlitwy i medytacji w związku z Męką Pańską. Bo nie całun jest tu celem, lecz Chrystus. Ale na tym nie koniec. W homilii papież nazwał całun także obrazem ludzkiego cierpienia, obrazem miłości Boga do człowieka i przypomnieniem ludzkiego grzechu, obrazem bezsilności śmierci, obrazem śmiertelnego milczenia i ciszy kontemplacji. Jan Paweł II włączył w tę katechezę całunu akcenty współczesne: jakże patrzeć na wyobrażenie umęczonego ciała i nie pochylić się nad losem ludzi pozbawianych praw ludzkich, ofiar tortur i terroryzmu, niewolników przestępczych organizacji? Czuje się, że płótno budziło w papieżu głębokie emocje. A przy tym zaznaczał wyraźnie, że Kościół pragnie, by nauka prowadziła niezależne i wyczerpujące badania nad tajemnicą całunu, nie przesądzając niczego z góry. W chrześcijaństwie istnieje pojęcie „rzeczy, których nie uczyniła ręka ludzka”, czyli takich, które powstały w sposób cudowny, nadprzyrodzony, jako widomy znak mocy i świętości. Znaki widome, ale nienamalowane, tylko odbite na tkaninie, trochę tak jak odbicia postaci ludzkich powstałe na murach Hiroszimy po eksplozji bomby atomowej. Chrześcijanie zaliczają do owych znaków wizerunki Jezusa na chustach, jakie przez wieki były i są czczone w wielu miejscach. Prócz całunu turyńskiego, rozgłos zdobyła chusta Weroniki i tak zwany mandylion z Edessy. Znikające wizerunki Całun turyński zawiera wizerunek mężczyzny ze śladami obrażeń na głowie i ciele, pasującymi do ewangelicznych opisów cierpień i śmierci Jezusa na krzyżu w Jerozolimie ok. 30 r. Są ślady po cierniach, biczowaniu, przebiciach nadgarstków i stóp gwoździami, ranie kłutej boku; są ślady krwi, a nawet ślady pyłków kwiatowych występujących ponoć tylko w Palestynie. Gdyby to rzeczywiście była podobizna Jezusa, miałby on nieco ponad 1,6 m wzrostu i semickie rysy. Chusta św. Weroniki to relikwia przedstawiająca wizerunek twarzy cierpiącego Chrystusa. Legenda średniowieczna opowiada, że kiedy Jezus dźwigał krzyż w drodze na Golgotę, pewna kobieta podała mu chustę, by mógł otrzeć pot z twarzy. Wtedy na chuście odbiło się święte oblicze Zbawiciela. Ów prawdziwy wizerunek, veraikon (stąd być może imię Weroniki), był natchnieniem malarzy chrześcijańskiego Zachodu. W chrześcijaństwie wschodnim wielką nabożnością otoczono mandylion z Edessy. Jest to płótno z wizerunkiem twarzy uważanej za oblicze Jezusa i ikonę wszystkich ikon. Tak jak chuście Weroniki, mandylionowi towarzyszą legendy tłumaczące jego pochodzenie. Miał go otrzymać król Agbar z Edessy (dziś miasto Urfa w Turcji). Chory władca poprosił Jezusa słynącego z cudownych uzdrowień, by i jego uleczył. Ten do króla nie przybył, ale przesłał mandylion i obiecał, że któryś z jego uczniów przyjedzie pomóc władcy, jak się i stało. Wszystkie te cudowne historie nie zastąpią sumiennych badań nad pochodzeniem i charakterem wizerunków. Pojawiają się one i znikają w mrokach dziejów, tropy krzyżują się i urywają, ikonografie chrześcijańskie nakładają się na antyczne. Po jednej wzmiance w źródłach historycznych zapada milczenie na dekady i stulecia. W średniowieczu w Europie Zachodniej kilkadziesiąt kościołów szczyciło się, że przechowuje fragmenty całunu grobowego Chrystusa i innych relikwii Męki Pańskiej – chusty grobowej czy opasek. Takie mnożenie się świętych pamiątek wynikało nie tylko z potrzeb kościelnej propagandy i łatwowierności ludu, lecz i z ekonomii: miejsca słynące z relikwii przyciągały tłumy pielgrzymów, a ci zostawiali tam pieniądze za nocleg, żywność i dewocjonalia. Kogo czcili templariusze Swoje legendy ma i całun turyński. Bohaterami jednej z nich są templariusze. Ten potężny zakon rycerski został w XIV w. rozwiązany, a jego przywódcy straceni. Inkwizytorzy zarzucili templariuszom oddawanie czci wizerunkowi jakiejś brodatej głowy. O co dokładnie mogło chodzić, już ustalić się nie da. Są badacze, którzy uważają, że w istocie templariusze posiadali jedną z relikwii Męki Pańskiej w postaci całunu – może wręcz właśnie tego nazwanego później turyńskim – lub chusty z podobizną świętej twarzy Jezusa. Jeden z tych badaczy wystąpił nawet z tezą, że na całunie znajduje się odbicie ostatniego wielkiego mistrza zakonu Jakuba de Molay, bo to jego ciało weń owinięto. Tak czy inaczej białych plam w historii cudownych wizerunków Jezusa jest tyle, że nie można wykluczyć, iż chusta Weroniki, całun turyński i mandylion z Edessy to różne nazwy tego samego artefaktu. Kogo to dziwi, powinien pamiętać, że już w samych Ewangeliach mamy różnice w opisach złożenia Jezusa do grobu i tego, co w nim zastano po zmartwychwstaniu. U św. Jana czytamy, że w pustym grobie Szymon Piotr zobaczył płótna (całun) i leżącą oddzielnie od nich zwiniętą chustę. Pozostałe trzy Ewangelie o chuście nie wspominają, tak samo jak o wonnościach, jakie przynieśli Józef z Arymatei i Nikodem, by wraz z nimi owinąć Jezusa w śmiertelne płótno. Szczegół z chustą jest ciekawy, bo przecież rabusie grobów czy inni ewentualni porywacze ciała nie traciliby chyba czasu na zwijanie chusty i robienie porządku. Takiej staranności spodziewalibyśmy się po pobożnym Żydzie Jezusie. Drobny szczegół jest więc teologicznym komunikatem: Jezus prawdziwie zmartwychwstał, o czym zaświadcza nawet ta starannie złożona chusta. Nigdzie u ewangelistów nie mamy natomiast wzmianki o cudownym odbiciu wizerunku Jezusa na całunie, a wydaje się, że jeśli, to powinno ono nastąpić jeszcze przed złożeniem ciała w grobie. Cztery pamiętne daty W historii całunu są cztery ważne daty. Pierwsza to nieszczęsny dla chrześcijaństwa rok 1204, kiedy to zachodni łacińscy rycerze czwartej wyprawy krzyżowej zdobyli, złupili i zniszczyli Konstantynopol, zwany drugim Rzymem, stolicę chrześcijaństwa wschodniego, dopuszczając się wobec współwyznawców masowych mordów i gwałtów, do jakich nie posuwali się wrogowie krzyżowców – muzułmanie. Historyk krucjat Steve Runciman nazywa tę wyprawę „największą w dziejach zbrodnią przeciwko ludzkości”. To jeden z owych zdobywców, Burgundczyk Otton de la Roche, miał przywieźć całun zrabowany ze skarbca cesarskiego w Konstantynopolu do Besançon w południowej Francji. Potem płótno wędrowało od kościoła do kościoła i zmieniało możnych właścicieli. Druga przełomowa data przypada na czasy już nam bliższe. W 1898 r. włoski fotograf amator wykonał pierwsze zdjęcia całunu. Na negatywach twarz i ciało było wyraźniejsze niż na całunie. Wśród wielu hipotez na temat powstania wizerunku są też fotograficzne. Ich zwolennicy twierdzą, że w średniowieczu znane były techniki pozwalające na wykonanie prostych zdjęć i to w ten sposób powstała podobizna na całunie; zrobiono nawet eksperyment: przy użyciu wyłącznie materiałów sprzed wieków uzyskano efekt podobny do obrazu na całunie. Jego autorstwo próbowano także przypisać mistrzowi Leonardo da Vinci. Miał w tym celu wykorzystać kamerę otworkową (camera obscura), a podobizna na całunie to twarz samego Leonarda. Trzecią kluczową datą jest 1978 r., kiedy uczeni amerykańscy rozpoczęli badanie całunu. Ogłoszone po trzech latach wyniki zdawały się potwierdzać, że wizerunek nie jest namalowany na płótnie farbami, lecz naniesiony w jakiś inny, trudny do jednoznacznego ustalenia sposób. Ale jeszcze większy rozgłos zdobyły wyniki badań, na które Watykan zezwolił w 1988 r. – to czwarta ważna data. Uczonym pozwolono zbadać wiek całunu metodą datowania z wykorzystaniem izotopu węgla. Miało się ostatecznie okazać, która strona sporu o pochodzeniu płótna ma rację: czy ci, którzy uważają, że naprawdę z grobu, gdzie złożono Jezusa i że to jego podobizna na nim widnieje. Czy też ci, którzy datują je na znacznie ponad 1000 lat po śmierci Jezusa. Ci drudzy wątpią przy okazji, czy ktokolwiek wie, jak wyglądał Chrystus przed i po ukrzyżowaniu. Wiemy tylko, jak przedstawiano go w różnych tradycjach ikonograficznych (ciekawie pisała o tym Agnieszka Krzemińska, POLITYKA 15/09). Ale tych przedstawień nie można przecież utożsamiać z rzeczywistym wyglądem Jezusa. Można natomiast rozsupływać bogactwo znaczeń symbolicznych, jakie całun i inne podobne relikwie Męki Pańskiej wnosiły do historii malarstwa i kultury. Po pobraniu w 1988 r. niewielkiej próbki z całunu badały ją niezależnie od siebie trzy laboratoria uniwersyteckie w Szwajcarii, Anglii i USA. Wynik był w każdym taki sam: całun miał powstać w XIII w. Sceptycy nie cieszyli się jednak długo z potwierdzenia bliskiej im hipotezy średniowiecznej fałszywki. Oto kolejni badacze uznali, że pobrano złą próbkę, pochodzącą z napraw i przeróbek, a nie z pierwotnej części płótna i że ten błąd zniekształcił rezultaty wcześniejszych badań. Do kontrofensywy ruszył znany włoski dziennikarz, teolog z wykształcenia, praktykujący katolik i czciciel całunu Orazio Petrosillo. Jego zespół badawczy ustalił, że płótno w znacznej części pochodzi jednak z I w. W 2002 r. niemiecko-szwajcarska historyk tkanin i konserwator pracująca nad całunem stwierdziła, że został utkany sposobem znanym z żydowskich całunów pogrzebowych z czasów Jezusa. Prof. Flury-Lemberg zaznaczyła, że nie jest katoliczką, tylko luteranką, ale uważa całun za dobro kultury chrześcijańskiej. Pod jej nadzorem całun poddano intensywnej renowacji; usunięto fragmenty nadpalone w pożarze z XVI w. i łaty doszyte wówczas przez siostry klaryski. Ta ponoć niezbędna operacja ratunkowa sprzed ośmiu lat została przez jednego z krytyków nazwana gwałtem na całunie. Chodziło mu o to, że bezpowrotnie przepadły elementy nawarstwione przez wieki, niczym słoje drzewa. Całun, czyli memento Kolejne prace różnych autorów potwierdzały tezę o błędnym datowaniu z powodu błędnie pobranej próbki. Ale prędzej czy później publikowano wyniki innych badań, powracających do tezy o średniowiecznym i ludzkim pochodzeniu całunu. Ten cykl potwierdzeń i zaprzeczeń trwa do dziś. Pod koniec 2009 r. badaczka archiwów watykańskich, katoliczka dr Barbara Frale ogłosiła, że odkryła na całunie rodzaj świadectwa zgonu wymieniającego imię Jezusa Nazareńczyka. Jej zdaniem litery hebrajskie, greckie i łacińskie, bo w tych językach był napis, pochodzą z czasów Jezusa. Wkrótce po tych rewelacjach, podczas wykopalisk w Jerozolimie archeolodzy natrafili na całun grobowy żydowskiego kapłana z epoki Jezusa. Był tkany prostym splotem, innym niż całun turyński, co może oznaczać, że ten drugi pochodzi z epoki późniejszej niż czasy Jezusa. Czy te kontrowersje mają jakieś istotne znaczenie? Zależy dla kogo. W świecie nauki syndolodzy – tak brzmi fachowa nazwa badaczy całunu – toczą swe spory jak uczeni innych specjalności, starając się oddzielić prywatne poglądy od meritum. Kult relikwii, dla jednych odpychający i barbarzyński, u innych zaspokaja jakąś istotną potrzebę duchową. Wówczas przestaje się liczyć sucha prawda materialna, że całun pochodzi z tego czy innego stulecia i ma takie czy inne naukowo mierzalne cechy. Tak jak wciąż są ludzie, którzy noszą medaliony z kosmykiem włosów zmarłej ukochanej osoby, podobnie długo jeszcze będą tacy, którzy z całunu czerpią chrześcijańską nadzieję. A także tacy, którzy choć chrześcijanami nie są, mogą w całunie widzieć memento: uniwersalny symbol cierpień wyrządzanych ludziom przez ludzi i wołający o opamiętanie.

wizerunek jezusa z całunu